Aðalfundur Stangaveiðifélags Reykjavíkur samþykkti í gær ályktun þar sem skorað er á stjórnvöld að koma á eftirliti hlutlausra aðila með fiskeldi og stórhækka sektarmörk fari fiskeldisfyrirtæki ekki að reglum.

„Á síðasta ári varð stórslys. Þúsundir frjórra eldislaxa sluppu úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði. Fljótlega var upplýst að 95 dagar höfðu liðið án þess að fyrirtækið kannaði ástand kvíarinnar en á henni voru tvö göt. Samkvæmt lögum hafa sjókvíaeldisfyrirtæki eftirlit með sjálfum sér,“ segir í ályktun sem samþykkt var samhljóða á aðalfundi Stangaveiðifélags Reykjavíkur (SVFR) í gærkvöldi.

Segir í ályktuninni að aðalfundur SVFR skori á stjórnvöld „að bregðast við því ófremdarástandi sem skapast hefur í sjókvíaeldismálum við strendur Íslands“.

Ójafn leikur, náttúrunni í óhag

Þá segir að staðfest sé að að eldislaxinn sem slapp úr sjókvíum Arctic Fish hafi leitað upp í fjölmargar ár á Vestfjörðum, sem og Vestur- og Norðurlandi.

„Langtímaafleiðingar þessa eiga eftir að koma í ljós en fullvíst er að hluti þessara eldislaxa og norsku kyni hefur blandast villta íslenska laxastofninum,“ segir í ályktuninni. Þetta sé langt í frá einsdæmi.

„Á hverju ári berast fréttir af slysaleppingum í sjókvíaeldi án þess að þær hafi nokkrar afleiðingar fyrir sjókvíeldisfyrirtækin. Árið 2021 sluppu sem dæmi 82 þúsund eldislaxar úr sjókví Arnarlax í Arnarfirði. Í þessu sambandi má benda á að stærð villta íslenska hrygningarstofnsins er 70-80 þúsund laxar. Þetta er ójafn leikur. Náttúrunni í óhag,“ segir aðalfundur SVFR.

Stjórnvöld bjuggu til rammann og beri mikla ábyrgð

„Ábyrgð stjórnvalda í sjókvíaeldismálum er mikil því það voru þau sem bjuggu til rammann utan um starfsemina eins og hún er í dag. Ramma þar sem náttúran og villti íslenski laxinn hefur aldrei fengið að njóta vafans,“ segir áfram.

Þá er rakið að fyrir ári hafi Ríkisendurskoðun birt skýrslu um sjókvíaeldi þar sem dregin hafi verið upp dökk mynd. Í skýrslunni segi að stjórnsýsla og eftirlit með greininni hafi reynst „veikburða og brotakennd og vart í stakk búin til að takast á við aukin umsvif greinarinnar á síðustu árum. Breytingum á lögum um fiskeldi, sem var ætlað að stuðla að vexti og viðgangi greinarinnar í sátt við bæði samfélag og umhverfi, var ekki fylgt eftir með því að styrkja stjórnsýslu og eftirlit þeirra stofnana sem mæðir mest á.“

Ótækt að fyrirtækin hafi eftirlit með sjálfum sér

Kveðst aðalfundur SVFR skora á stjórnvöld að bregðast við þessu. Ótækt sé að sjókvíaeldisfyrirtækin hafi eftirlit með sjálfum sér. „Það er fullreynt og ljóst að óháður aðili þarf að annast eftirlitið. Reynslan sýnir að herða þarf eftirlit með starfseminni til mikilla muna,“ segja stangveiðimennirnir og kalla eftir breytingum.

„Samkvæmt drögum að frumvarpi til laga um lagareldi hefur Matvælastofnun heimild til að beita dagsektum fari rekstrarleyfishafar ekki að fyrirmælum stofnunarinnar samkvæmt lögunum eða reglugerðum. Dagsektirnar mega nema allt að einni milljón á sólarhring og á sektarfjárhæðin að renna í ríkissjóð,“ segir í ályktun aðalfundarins þar sem skorað er á stjórnvöld að breyta orðalaginu þannig að dagsektir nemi að lágmarki einni milljón á sólarhring og sektarfjárhæðin renni til verndar villta íslenska laxastofninum.

Stjórnvaldssektir verði minnst tíu prósent af veltu

Enn fremur segir að samkvæmt frumvarpsdrögunum hafi Matvælastofnun jafnframt heimild að leggja á stjórnvaldssektir brjóti aðilar gegn nokkrum ákvæðum laganna. Ákvæðin sem talin séu upp í því sambandi séu alls nítján og geti sektin numið allt að 10 prósent af heildarveltu síðasta rekstrarárs.

„Aðalfundur SVFR skorar á stjórnvöld að breyta orðalaginu þannig að stjórnvaldssektir nemi að lágmarki 10 prósent af heildarveltu og sektarfjárhæðin renni til verndar villta íslenska laxastofninum.

Aðalfundur SVFR ber hag náttúrunnar og villta íslenska laxastofnsins fyrir brjósti. Ályktunin og áskoranirnar aðalfundar mótast af þeirri staðreynd, sem og því að sjókvíaeldisfyrirtækin bera ekkert skynbragð á tjónið, sem starfsemi þeirra hefur valdið og kann að valda í framtíðinni,“ segir í ályktun aðalafundar SVFR.

Á rauðan lista fyrir jól

Að lokum er bent á í ályktuninni að Alþjóðlegu náttúruverndarsamtökin, sem stofnuð hafi verið árið 1948 af UNESCO sem sé undirstofnun Sameinuðu þjóðanna, Svissneska náttúruverndarráðinu og frönsku ríkisstjórninni, hafi sett villta laxastofninn á sérstakan rauðan lista í desember síðastliðnum.

„Þess ber að geta að villti norski laxinn er fyrir löngu kominn á lista og er það vegna gríðarlegra neikvæðra áhrifa norsks sjókvíaeldis á hann. Þessi sömu norsku fyrirtæki eiga nú meirihluta íslensku sjókvíaeldisfyrirtækjanna. Aðalfundur SVFR skorar á stjórnvöld að bregðast við þessum staðreyndum.“