Hafrannsóknastofnun telur lífmassa rauðátu umhverfis Ísland vera um 5,9 milljón tonn og hefur lagt til aflamark í rauðátu upp á 59 þúsund tonn.
„Það er hins vegar ekki sjálfsagt að farið verði að nýta rauðátu og ljósátu, þar sem tegundirnar gegna mikilvægu hlutverki í vistkerfum hafsins,“ segir í greininni Eru tækifæri í nýtingu rauðátu og ljósátu á norðurslóðum? á vefsíðu Matís. Rauðáta og ljósáta séu undirstaða lífs í höfunum. Lífmassi þeirra sé einn sá mesti einstakra lífvera á jörðinni.
„Þannig er talið að lífmassi rauðátu á norsku hafsvæði sé um 33 milljónir tonna og ársframleiðslan um 300 milljónir tonna. Norsk yfirvöld hafa gefið út veiðikvóta upp á rúmlega 250 þúsund tonn á ári og þá hafa Færeyingar fylgt eftir og gefið út kvóta upp á um 125 þúsund tonn,“ segir Matís.
Fram kemur að Hafrannsóknastofnun hafi nýlega metið stofnstærð rauðátunnar umhverfis Ísland og telji að lífmassinn sé um 5,9 milljón tonn. Í framhaldinu hafi stofnunin lagt til aflamark í rauðátu upp á 59 þúsund tonn.
Ekki sjálfgefið að nýta átuna
„Það er hins vegar ekki sjálfsagt að farið verði að nýta rauðátu og ljósátu, þar sem tegundirnar gegna mikilvægu hlutverki í vistkerfum hafsins og eru til dæmis ein helsta fæða mikilvægra nytjastofna,“ segir á matis.is. Dýrasvif gegni einnig lykilhlutverki í líffræðilegri kolefniskeðju úthafanna, þar sem koltvísýringur úr andrúmsloftinu sé fangaður og geymdur djúphafinu.
„Þetta tvöfalda hlutverk við að styðja við líffræðilegan fjölbreytileika og draga úr loftslagsbreytingum undirstrikar mikilvægi þess að stýra nýtingu dýrasvifa á sjálfbæran hátt. Mögulega er áhættan við að nýta dýrasvið einfaldlega of mikil? Nýting á rauðátu og ljósátu gætu aftur á móti skapað miklar tekjur og atvinnutækifæri, auk þess að stuðla að fæðuöryggi,“ segir í greininni.
Þrír frystitogarar á rauðátuveiðum í Noregi
Þá eru möguleikar í kringum nýsköpun á sviðum eins og matvælaframleiðslu, líftækni, lyfjaþróunar, framleiðslu fæðubótaefna, snyrtivara og fóðurgerðar sagðir vera umtalsverðir. Árangursrík nýting þeirra gæti aukið fjölbreytni í íslenskum og norrænum hagkerfum og treyst stöðu sjávarbyggða.
Rakið er að norska fyrirtækið Calanus AS, sem staðið hafi að uppbyggingu rauðátuveiða og vinnslu í Noregi síðustu tvo áratugi, hafi verið með þrjá stóra frystitogara í veiðunum síðustu ár. Nýlega hafi fyrirtækið fjárfest í vinnsluhúsnæði og búnaði sem unnið geti úr 10 þúsund tonnum af rauðátu á ári. Færeyingar hafi reynt fyrir sér með rauðátuveiðar í atvinnuskyni, með frekar dræmum árangri.
Rauðátan og Þekkingarsetrið í Eyjum með tilraunaveiðar
„Þá má einnig geta þess að fyrirtækið Rauðátan ehf. í Vestmannaeyjum, ásamt Þekkingarsetri Vestmannaeyja, hefur staðið að tilraunaveiðum á rauðátu við Vestmannaeyjar síðastliðin tvö ár. Veiðar á ljósátu eru komnar lengra en rauðátuveiðarnar, en þar hefur Aker BioMarin rutt brautina með yfir áratug af rannsóknum og nýsköpun, auk umfangsmikilla veiða í atvinnuskyni við Suðurskautslandið. Tilraunir með ljósátuveiðar á norðurslóum hafa staðið yfir með misjöfnum árangri,“ segir í greininni.
Þarf mikið fjármagn í rannsóknir
„Ljóst er að það eru gríðarleg tækifæri í nýtingu rauð- og ljósátu, en það er hins vegar þá þörf á mikilli fjárfestingu í rannsóknum og nýsköpun til að þróa fiskveiðar og afurðir, sem og til að skilja áhrif veiðanna á vistkerfið, þar sem vistkerfisnálgun við stjórnun er mikilvæg,“ segir á matis.is. Þess vegna hafi vinnuhópur Norrænu ráðherranefndarinnar um samstarf í sjávarútvegi ákveðið að fjármagna Norrænt rannsóknarverkefni sem ætlað var að koma á fót netverki hagaðila er tengist rannsóknum og mögulegri nýtingu á rauðátu og ljósátu á norðurslóðum.
Sjá megi framsögur sem fram fóru í Kaupmannahöfn síðasta sumar á heimasíðu verkefnisins https://little-giants.net/. Þá hafi vinnuhópurinn nú gefið út lokaskýrslu um verkefnið, sem nálgast megi hér.
