Hafrannsóknastofnun segist að gefnu tilefni taka fram að veiðiráðgjöf stofnunarinnar fyrir langreyðar byggi á úttektum vísindanefnda bæði Alþjóðahvalveiðiráðsins (IWC) og Norður Atlantshafs sjávarspendýraráðsins (NAMMCO). Markmiðið sé ráðgjafarinnar sé að tryggja hámarksafrakstur hvalastofnanna á sama tíma og gæta skal varúðarsjónarmið.

Eins og kunnugt er gaf Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir matvælaráðherra út leyfi fyrir veiðar á talsvert færri langreyðum en ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar sagði til um.

Eftirfarandi er yfirlýsing frá Hafrannsóknastofnun:

„Að gefnu tilefni og í ljósi umræðunar undanfarið vill Hafrannsóknastofnun árétta eftirfarandi atriði varðandi ráðgjöf hennar um veiðar á langreyðum.

Veiðiráðgjöf Hafrannsóknastofnunar byggir á úttektum vísindanefnda bæði Alþjóðahvalveiðiráðsins (IWC) og Norður Atlantshafs sjávarspendýraráðsins (NAMMCO). Markmið ráðgjafarinnar er að tryggja hámarksafrakstur hvalastofnanna á sama tíma og gæta skal varúðarsjónarmiða þannig að hverfandi líkur séu á ofveiði. Ráðgjöfin byggir þannig á sama grunni og önnur veiðiráðgjöf Hafrannsóknastofnunar fyrir nýtingu sjávarauðlinda. Í ráðgjafarferlinu eru teknar inn upplýsingar um fjölda í skipulögðum hvalatalningum, aldur- og kynjasamsetning stofnsins, frjósemi, lifun, auk veiðitalna. Ólíkt stofnmati og veiðiráðgjöf flestra fiskistofna sem gefin eru árlega, nær ráðgjöfin fyrir langreyði yfir langt tímabil, eða 9 ár í senn. Slíkt er ekki vandamál hjá svo langlífum dýrum eins og langreyðum, sem verða vel yfir 100 ára gamlar.

Rétt er þó að árétta að vegna hugmyndafræðilegs ágreinings um nýtingu hvala innan framkvæmdanefndar IWC (sem er ekki skipuð vísindamönnum og að mörgu leiti aðskilin frá vísindanefnd ráðsins) veita þau ekki ráðgjöf um nýtingu hvalastofna nema þegar um frumbyggjaveiðar eru að ræða.

Að þessum sökum hefur lokaúttekt á hvalastofnum sem nýttir eru við landið farið í gegnum NAMMCO, en ráðið veitir ráðgjöf um veiðar og nýtingu fjölda sjávarspendýrastofna í N-Atlantshafi. Ráðgjöf NAMMCO byggir á sama grunni og niðurstöður úttektar vísindanefndar IWC þar sem er miðað við að halda stofnum á milli 60-72% af stofnstærð þessara hvalastofna áður en veiðar hófust (sem er oft kallað á ensku “tuning level”), en sýnt hefur verið fram á innan vísindanefndar hvalveiðiráðsins að þetta bil samræmist varúðarsjónarmiðum auk skilyrða um hámarksafrakstur (IWC, 2007). Frekari upplýsingar um ráðgjöf má lesa í ráðgjafarskjali hér, skýrslu um úttekt stofnsins innan vísindanefndar IWC hér , og skýrslu NAMMCO hér.

Bent hefur verið á ráðgjöfin víki frá ráðgjafareglum IWC, þar sem ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar og NAMMCO byggði á því að halda stofnstærðinni yfir 60 % af hámarksstofnstærð en framkvæmdaráð IWC ákvað að stefna á að halda stofnum við 72 % gefi það út ráðgjöf. Engin vísindaleg rök eru fyrir því að velja þessa 72% tölu frekar en aðra á bilinu 60-72%, og má rekja ákvörðunina til þessa sama hugmyndafræðilega ágreinings innan framkvæmdanefndar ráðsins og áður hefur verið minnst á. Vísindanefnd IWC hefur gefið það út að markmiðið um halda stofnum við 60% samræmist varúðarnálgun og markmiðum um hámarksafrakstur. Því byggði NAMMCO sýna ráðgjöf fyrir stórhvalaveiðar á 60% af hámarksstofnstærð fyrir tímabilið 2017-2025, að beiðni íslenskra stjórnvalda.

Næsta veiðiráðgjöf fyrir langreyðar verður birt að vori 2026 ef stjórnvöld óska eftir slíkri ráðgjöf, byggð á niðurstöðu hvalatalninga sem fara nú fram.“