Valdimar Ingi Gunnarsson sjávarútvegsfræðingur hefur sent Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra bréf þar sem óskað er eftir rannsókn á þeim vinnubrögðum sem viðhöfð voru þegar lög um fiskeldi voru samin og samþykkt árið 2019 og nú eru gagnrýnd í skýrslu Ríkisendurskoðunar.
„Vegna þeirra alvarlegu annmarka á þeim gögnum sem breytingar á lögum um fiskeldi á árinu 2019 byggði á,“ segir í bréfi Valdimars, „telur undirritaður að forsætisráðherra og stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis beri að taka málið upp og rannsaka og eftir atvikum að skipa óháða rannsóknaraðila til að yfirfara þau vinnubrögð sem hafa verið viðhöfð.“
Erindi og ítrekanir
Hann rifjar upp að strax í maí árið 2019 hafi hann sent erindi til stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis með beiðni um opinbera rannsókn, og fengu allir alþingismenn þá þegar afrit af því.
„Þar var óskað eftir að gerð væri opinbera rannsókn vegna alvarlegra annmarka á vinnubrögðum starfshóps sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra um stefnumótun í fiskeldi.“
Hann hafi síðan fjórum sinnum það sama ár sent ítrekun til nefndarinnar og aftur árið 2021.
„Þrátt fyrir allar þessar tilraunir hafa engin viðbrögð eða svör fengist. Greinilegt að flestir hafa ekki áttað sig á alvarleika málsins, frekar en að þeir hafi viljað hylma yfir verknaðinn. Það er einnig ljóst að hagsmunaaðilar höfðu grafið um sig í kerfinu, rekið mikinn áróður um mikilvægi þessa fyrir atvinnulíf á viðkomandi svæðum.“
Gátu hannað leikreglurnar
Í bréfi til fjölmiðla nú í vikunni segir Valdimar að sérstaklega beri hér að skoða „hvernig fulltrúar erlendra fjárfesta í stefnumótunarhópnum gátu hannað leikreglurnar í gegnum opinbera stefnumótun, skjalfest í lögum samþykkt á Alþingi Íslendinga, sjálfum sér og sínum fyrirtækjum til fjárhagslegs ávinnings á kostnað annarra.“
Hann segir að fátt hefði átt að koma á óvart í skýrslu Ríkisendurskoðunar, enda hafi þar verið tekið undir margt af því sem Valdimar sjálfur hefur verið að benda á. Málið sé ekki svo einfalt að hægt sé að kenna matvælaráðherra og ríkisstjórninni alfarið um það sem afvega fór.
Naflaskoðun nauðsynleg
„Það eru margir þingmenn sem þurfa að fara í naflaskoðun og skoða sinn þátt í þessu máli. Það er ekki dregið í efa að þingmenn hafi almennt viljað vel við uppbygginu á öflugu laxeldi m.a. til að styrkja viðkvæmar byggðir og auka útflutningstekjur. Margt fór þó úrskeiðis og sumum tilvikum hafa alþingismenn jafnvel hugsanlega hreinlega verið blekktir.“
Valdimar nefnir einnig að þann 11. júní 2019 hafi hann sent póst til fjölmiðla og hvatti þá „fjalla um málið og viðhafa faglega og góða rannsóknablaðamennsku við umfjöllun sína.“ Það hafi valdið vonbrigðum hve lítil viðbrögðin urðu.
Valdimar hefur sjálfur unnið við fiskeldi í um 30 ár og komið að fjölmörgum verkefnum fyrir stjórnvöld er tengjast fiskeldi, þar á meðal tekið þátt í að skrifa bæði lög og reglugerðir. Gagnrýni hans hefur beinst að spillingu við undirbúning og gerð laga um fiskeldi og hefur hann skrifað fjölmargar greinar til að vekja athygli á málinu. Fyrir rúmu ári hóf hann formlega vinnu í hálfu starfi við Samfélagsverkefni gegn spillingu, hyggst gefa út skýrslu árlega um framvindu þess og að lokum verði efnið tekið saman í bók. Hann heldur úti vefmiðlunum lagareldi.is og sjávarútvegur.is þar sem er að finna mikið efni um þessi mál.
