EFTIR VALMUND VALMUNDSSON
Nú eru ákveðin vatnaskil í samningamálum sjómanna. Samþykktir samningar hjá öllum helstu félögum sjómanna. Þessi samningur er að lágmarki til fjögurra eða sex ára með möguleika á níu árum. Sumir segja allt of langur samningur en kjarasamningar sjómanna hafa löngum verið lausir árum saman án þeirra hækkana sem aðrir launþegar hafa fengið í formi fasta- og lágmarksgreiðslna. Nú er tryggt að allar hækkanir sem verða á almenna markaðnum koma til sjómanna með tengingu við ákveðinn launaflokk í kjarasamningi SGS. Tilgreind séreign Sjómenn deila hlut með útgerðinni og sú deilitala breyttist ekki í nýja samningnum nema að tvennu leyti. Sjómenn fengu 3,5% í tilgreinda séreign með því að greiða fyrir kröfuna að 1/3. Útgerðin tekur 2/3 kröfunnar. Ef sjómaður vill ekki hækkun á lífeyrisgreiðslum frá útgerðinni, fær hann 0,5 prósentustiga hækkun á skiptakjörum.
Skipt úr heildarverðmæti
Þetta og sú ákvörðun að skipta úr 100% aflaverðmæti og lækka skiptaprósentur á móti, sem er núll aðgerð, færir okkur til nútímans og við getum hætt að rífast um olíuviðmið og kostnaðarhlutdeild. Nóg komið af allri þvælunni og misskilningnum þar um. Þetta er okkar framlag til orkuskiptanna í sjávarútvegi. Nýsmíðaálagið dettur út 2031 eins og samið var um 2017. Nú fer hver að verða síðastur að nýta það í sjö ár. Eftir næsta ár fer það í sólarlag. Það er nú samt nokkur samkeppni í þessum málum. Ekki allir sem geta nýtt álagið og þurfa að endurgreiða til sinna áhafna að hluta til eða alveg. Sumir útgerðarmenn nota það ekki þrátt fyrir heimild þar um.
Forsagan
Undanfari þessara samninga var nokkuð langur eins og oft áður. Í febrúar 2023 var samningur áþekkur þessum felldur með miklum mun. Áfram var haldið með fulltrúum allra sjómannafélaga í viðræðum undir stjórn Ríkissáttasemjara. Sú vinna gekk nokkuð vel og að endingu síðasta haust voru tveir fulltrúar sjómanna, þeir Hólmgeir Jónsson og Guðmundur Helgi Þórarinsson og tveir frá SFS sem freistuðu þess að klára málin. Þess má geta að Sjómannasamband Íslands tók þátt af heilum hug í þessum viðræðum og okkar fulltrúi, Hólmgeir Jónsson framkvæmdastjóri SSÍ, sá til þess að góður samningur varð að veruleika. Ekki var einhugur meðal fulltrúa allra sjómanna í þessu verkefni. Sjómannafélag Íslands vildi ekki og þorði ekki að taka neina ábyrgð á þessum viðræðum frekar en endranær. Samningur var nánast frágenginn fyrir jólin 2023. Lokafrágangi var frestað fram yfir áramót vegna ástands á almennum vinnumarkaði á þeim tíma.
Undirritun og atkvæðagreiðsla
Þann 9. febrúar sl. var samningurinn undirritaður af SSÍ og SFS. Atkvæðagreiðslan hjá okkur í Sjómannasambandinu var snörp en við náðum 54% þátttöku og þeir sem atkvæði greiddu samþykktu samninginn með 63% atkvæða. Frábært!
Sjómenn á Íslandi Fb-síða
Við undirritun fór af stað rógsherferð á samfélagsmiðlum um samninginn og þá sem að honum stóðu. Rætin og lítt ígrunduð skrif sem sjómenn sáu í gegnum. Svo virðist sem hávær minnihluti ætlist til og vilji að sjómenn séu samningslausir. Persónulegar svívirðingar í garð forystu SSÍ voru daglegt brauð á samfélagsmiðli sem gerir út á óánægju fárra. Svei þeim! Við hjá Sambandinu stunduðum málefnalega umræðu og kynningar um samninginn, án æsinga og undirróðurs og það skilaði sér með samþykkt hans.
© Haraldur Guðjónsson (VB MYND/hag)
Aðrir samþykkja
Svo fór að bæði VM og SVG undirrituðu sama samning í framhaldinu sem auðvitað var samþykktur enda samningurinn góður. Sjómannafélag Íslands þrjóskaðist við og fann okkur allt til foráttu. Beinlínis laug uppá okkur og Ríkissáttasemjara og var með mjög svo frjálslegar túlkanir á samningnum, svo ekki sé meira sagt. Fann honum flest til foráttu. En skrifuðu nú samt undir að lokum, líklega neyddir til af þeim félagsmönnum sem eru þó eftir í félaginu.
Nokkrir punktar
Nú er kominn á kjarasamningur sem er góður fyrir sjómenn. Vinna við framkvæmd hans gengur vel þó að nokkrir hnökrar og hökt komi alltaf upp þegar nýr samningur er kominn á. Framundan er vinna við breytingu á sjómannalögum í tengslum við slysa- og veikindakafla þeirra. Samningurinn tekur á nýjum veruleika í róðrarlagi sjómanna og því þarf að breyta þessum köflum í sjómannalögunum í takt við tímann.
Öryggisnefnd sjómanna og útgerðarmanna sem ætlað er að koma með tillögur til úrbóta á slysamálunum er komin af stað. Ábendingar frá vinnandi sjómönnum eru vel þegnar inn í þá vinnu. Trúnaðarmannanámskeið fyrir sjómenn eru nú í vinnslu og verða kynnt í haust.
Hólmgeir kveður
Hólmgeir Jónsson, framkvæmdastjóri Sjómannasambandsins, er nú að láta af störfum fyrir sambandið. Hann hefur unnið að hagsmunamálum sjómanna í 39 ár og er hafsjór af fróðleik og kunnáttu um kjarasamninga sjómanna. Sjómenn allir eiga honum mikið að þakka gegnum tíðina. Stjórn og sambandsstjórn Sjómannasambands Íslands þakkar Hólmgeiri af alhug fyrir hans störf fyrir SSÍ og íslenska sjómenn. Við óskum honum gleðistunda í bílskúrnum við rennibekkinn í framtíðinni.
Þakkir
Að lokum þakka ég fyrir það traust sem sjómenn hafa sýnt mér og forystu Sjómannasambands Íslands í tengslum við síðasta þing SSÍ í haust með endurkjöri mínu og stjórnarinnar og með samþykki kjarasamningsins í febrúar. Það er gott að finna traustið sem eflir okkur í baráttunni. Kæru sjómenn og fjölskyldur, innilegar hátíðarkveðjur til ykkar á sjómannadaginn 2024.
Höfundur er formaður Sjómannasambands Íslands.
EFTIR VALMUND VALMUNDSSON
Nú eru ákveðin vatnaskil í samningamálum sjómanna. Samþykktir samningar hjá öllum helstu félögum sjómanna. Þessi samningur er að lágmarki til fjögurra eða sex ára með möguleika á níu árum. Sumir segja allt of langur samningur en kjarasamningar sjómanna hafa löngum verið lausir árum saman án þeirra hækkana sem aðrir launþegar hafa fengið í formi fasta- og lágmarksgreiðslna. Nú er tryggt að allar hækkanir sem verða á almenna markaðnum koma til sjómanna með tengingu við ákveðinn launaflokk í kjarasamningi SGS. Tilgreind séreign Sjómenn deila hlut með útgerðinni og sú deilitala breyttist ekki í nýja samningnum nema að tvennu leyti. Sjómenn fengu 3,5% í tilgreinda séreign með því að greiða fyrir kröfuna að 1/3. Útgerðin tekur 2/3 kröfunnar. Ef sjómaður vill ekki hækkun á lífeyrisgreiðslum frá útgerðinni, fær hann 0,5 prósentustiga hækkun á skiptakjörum.
Skipt úr heildarverðmæti
Þetta og sú ákvörðun að skipta úr 100% aflaverðmæti og lækka skiptaprósentur á móti, sem er núll aðgerð, færir okkur til nútímans og við getum hætt að rífast um olíuviðmið og kostnaðarhlutdeild. Nóg komið af allri þvælunni og misskilningnum þar um. Þetta er okkar framlag til orkuskiptanna í sjávarútvegi. Nýsmíðaálagið dettur út 2031 eins og samið var um 2017. Nú fer hver að verða síðastur að nýta það í sjö ár. Eftir næsta ár fer það í sólarlag. Það er nú samt nokkur samkeppni í þessum málum. Ekki allir sem geta nýtt álagið og þurfa að endurgreiða til sinna áhafna að hluta til eða alveg. Sumir útgerðarmenn nota það ekki þrátt fyrir heimild þar um.
Forsagan
Undanfari þessara samninga var nokkuð langur eins og oft áður. Í febrúar 2023 var samningur áþekkur þessum felldur með miklum mun. Áfram var haldið með fulltrúum allra sjómannafélaga í viðræðum undir stjórn Ríkissáttasemjara. Sú vinna gekk nokkuð vel og að endingu síðasta haust voru tveir fulltrúar sjómanna, þeir Hólmgeir Jónsson og Guðmundur Helgi Þórarinsson og tveir frá SFS sem freistuðu þess að klára málin. Þess má geta að Sjómannasamband Íslands tók þátt af heilum hug í þessum viðræðum og okkar fulltrúi, Hólmgeir Jónsson framkvæmdastjóri SSÍ, sá til þess að góður samningur varð að veruleika. Ekki var einhugur meðal fulltrúa allra sjómanna í þessu verkefni. Sjómannafélag Íslands vildi ekki og þorði ekki að taka neina ábyrgð á þessum viðræðum frekar en endranær. Samningur var nánast frágenginn fyrir jólin 2023. Lokafrágangi var frestað fram yfir áramót vegna ástands á almennum vinnumarkaði á þeim tíma.
Undirritun og atkvæðagreiðsla
Þann 9. febrúar sl. var samningurinn undirritaður af SSÍ og SFS. Atkvæðagreiðslan hjá okkur í Sjómannasambandinu var snörp en við náðum 54% þátttöku og þeir sem atkvæði greiddu samþykktu samninginn með 63% atkvæða. Frábært!
Sjómenn á Íslandi Fb-síða
Við undirritun fór af stað rógsherferð á samfélagsmiðlum um samninginn og þá sem að honum stóðu. Rætin og lítt ígrunduð skrif sem sjómenn sáu í gegnum. Svo virðist sem hávær minnihluti ætlist til og vilji að sjómenn séu samningslausir. Persónulegar svívirðingar í garð forystu SSÍ voru daglegt brauð á samfélagsmiðli sem gerir út á óánægju fárra. Svei þeim! Við hjá Sambandinu stunduðum málefnalega umræðu og kynningar um samninginn, án æsinga og undirróðurs og það skilaði sér með samþykkt hans.
© Haraldur Guðjónsson (VB MYND/hag)
Aðrir samþykkja
Svo fór að bæði VM og SVG undirrituðu sama samning í framhaldinu sem auðvitað var samþykktur enda samningurinn góður. Sjómannafélag Íslands þrjóskaðist við og fann okkur allt til foráttu. Beinlínis laug uppá okkur og Ríkissáttasemjara og var með mjög svo frjálslegar túlkanir á samningnum, svo ekki sé meira sagt. Fann honum flest til foráttu. En skrifuðu nú samt undir að lokum, líklega neyddir til af þeim félagsmönnum sem eru þó eftir í félaginu.
Nokkrir punktar
Nú er kominn á kjarasamningur sem er góður fyrir sjómenn. Vinna við framkvæmd hans gengur vel þó að nokkrir hnökrar og hökt komi alltaf upp þegar nýr samningur er kominn á. Framundan er vinna við breytingu á sjómannalögum í tengslum við slysa- og veikindakafla þeirra. Samningurinn tekur á nýjum veruleika í róðrarlagi sjómanna og því þarf að breyta þessum köflum í sjómannalögunum í takt við tímann.
Öryggisnefnd sjómanna og útgerðarmanna sem ætlað er að koma með tillögur til úrbóta á slysamálunum er komin af stað. Ábendingar frá vinnandi sjómönnum eru vel þegnar inn í þá vinnu. Trúnaðarmannanámskeið fyrir sjómenn eru nú í vinnslu og verða kynnt í haust.
Hólmgeir kveður
Hólmgeir Jónsson, framkvæmdastjóri Sjómannasambandsins, er nú að láta af störfum fyrir sambandið. Hann hefur unnið að hagsmunamálum sjómanna í 39 ár og er hafsjór af fróðleik og kunnáttu um kjarasamninga sjómanna. Sjómenn allir eiga honum mikið að þakka gegnum tíðina. Stjórn og sambandsstjórn Sjómannasambands Íslands þakkar Hólmgeiri af alhug fyrir hans störf fyrir SSÍ og íslenska sjómenn. Við óskum honum gleðistunda í bílskúrnum við rennibekkinn í framtíðinni.
Þakkir
Að lokum þakka ég fyrir það traust sem sjómenn hafa sýnt mér og forystu Sjómannasambands Íslands í tengslum við síðasta þing SSÍ í haust með endurkjöri mínu og stjórnarinnar og með samþykki kjarasamningsins í febrúar. Það er gott að finna traustið sem eflir okkur í baráttunni. Kæru sjómenn og fjölskyldur, innilegar hátíðarkveðjur til ykkar á sjómannadaginn 2024.
Höfundur er formaður Sjómannasambands Íslands.
