Sævar M. Birgisson hjá Skipasýn ehf. hefur sent Fiskifréttum grein vegna viðtals í Fiskifréttum í síðustu viku undir yfirskriftinni Ekki orkusparnaður á nýju skipunum þar sem rætt er við Jónas R. Viðarsson, sviðsstjóra hjá Matís.
Grein Sævars M. Birgissonar:
„Ekki orkusparnaður á nýjum skipum”
Grein í Fiskifréttum viðtal við Jónas R. Viðarsson hjá Matís.
Jónas talar um verkefni (ISSN 1670-7192) sem er unnið af fulltrúum nokkurra togara útgerða ásamt Matís, Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri og ”Research Institutes of Sweden”, til að greina áhrif á kolefnisspor fiskafla.
Þessi glæsilegi hópur háskólamanna og „fulltrúa nokkurra útgerða“, kemst að þeirri almennu niðurstöðu að „Að ekki sé orkusparnaður á nýjum skipum”
Í greininni er mynd af tveimur togurum sem undirritaður þekkir ágætlega til og er fjallað sérstaklega um í þessari sérkennilegu grein.
Þessi merkilegi rannsóknarhópur virðist hafa farið af stað með þær væntingar að nýju skipin ættu að eyða 40% minni orku en eldri skipin. Hvaðan sú vitneskja er fengin veit ég ekki, en hið rétta er að með stærri og hæggengari skrúfu er hægt að auka stórlega nýtni hennar, sérstaklega á skipum eins og togurum sem eru að nota mikið afla á mjög litlum hraða.
Af því að Páll Pálsson ÍS er sérstaklega nefndur í greininni, þá er mér ljúft og skylt að upplýsa að með sýnum tæplega 2000 hestöflum og 3m skrúfu, hafði Páll Pálsson ÍS-102, smíðaður í Japan 1973, 28 tonna togspyrnu á 0 hraða, sem samsvarar um 20t spyrnu á togferð, á 4 mílna ferð. Páll Pálsson ÍS-102, smíðaður í Kína 2018, með 4,7m skrúfu, hafði hins vegar 37 tonna togspyrnu á 0 hraða á sama afli, 2000 hestöflum, sem samsvarar um 29t á togferð eða ríflega 40% meira.
Það má hins vegar öllum vera ljóst, ekki síst í svona glæsilegum rannsóknahóp sem lýst er hér að framan, sem hefur gert „yfirgripsmikla vistferilsgreiningu á togskipum”, að jafnvel þó orkusparnaðurinn geti náð allt að 40% við að draga veiðarfærið, þá verður heildar sparnaðurinn verulega miklu minni.
- Togarar eru nokkuð stóran hluta tímans á siglingu, oftast miðað við 30-40% tímans fyrir togara á Íslandsmiðum, en á siglingu skiptir særð skrúfunnar ekki svo miklu máli varðandi nýtnina.
- Um borð í fersk fisk togara fara á bilinu 200-300 kW í aðra orkunotkun um borð í skipinu, en til að knýja skipið áfram eða draga veiðarfæri.
Að öllu samanlögðu geta menn vænst þess að heildar orkusparnaðurinn verði um 20% ef menn byggja nýtt skip sem hefur 40% betri skrúfu nýtni á togi. En þá verður nýja skipið að vera svipað þungt og gamla skipið.
Hitt skipið sem nefnt er í greininni Breki VE, sýnir hins vegar nákvæmlega hvað hægt er að gera með nýjum orku sparandi afkastamiklum skipum, en þar stendur ”olíueyðsla er næstum því 40% minni per veitt kíló” ef borið er saman við eldri skipin sem Breki kom í staðin fyrir. Þessi staðreynd ein og sér hefði alla vega átt að minnka stríðsletur höfundar greinarinnar „Ekki orkusparnaður á nýjum skipum”
En stóri vinnuhópurinn hefur lausn á þessu sem passar við niðurstöðu vísindamannana, að togari með orku sparandi skrúfu spari enga orku, en skýringin er sú ”að Breki er gerður út á allt annan hátt og með miklu rýmri aflaheimildir heldur en hin tvö höfðu”
Staðreyndin varðandi bv. Breka er sú að hann hefur sömu aflaheimildir og gömlu tvö skipin höfðu, hann fer létt með að veiða þær og eyðir til þess 40% minni orku. Einfaldlega vegna þess að skipið er öflugt og hagkvæmt, miklu hagkvæmara en gömlu skipin sem það koma í staði fyrir.
Á því leikur engin vafi, að það sem hefur haft mest að segja í því að draga úr sóun og minnka orkunotkun við fiskveiðar (togveiðar) á Íslandsmiðum, er kvótakerfið og sú hagkvæmni sem það hefur leitt af sér.
Það sem haft er eftir Jónasi R. Viðarssyni um þau skip sem ég þekki til er mjög loðið og sérkennilegt. Það sem hann segir styður á engan hátt fyrirsögnina hjá höfundi greinarinnar, þó hann virðist á einhvern sérkennilegan hátt reyna það, með því að tala um að Páll Pálsson „skjótist bara út á Hala og til baka“ og Breki sé gerður út á allt annan hátt en gömlu skipin sem hann kom í staðin fyrir.
Staðreyndin er hins vegar sú að Páll Pálsson er svo afkastamikill að hann þarf bara rétt að „skjótast út á Hala og til baka“ og Breki er svo afkastamikill borið saman við gömlu skipin sem hann kom í staði fyrir, að fiskar kvóta beggja skipa og hann opnaði margar nýja möguleika á útgerðarmynstri, sem gömlu skipin höfðu ekki.
Það er alveg klárt að ekki spari öll ný skip orku, enda þá væntanlega ekki hönnuð til þess, en þau tvö skip sem eru sérstaklega sýnd á mynd og fjallað um í þessari sérkennilegu grein, spara sannarlega mikla orku við sínar veiðar.
Höfundur er framkvæmdastjóri Skipasýnar ehf.
