Hafið - Öndvegissetur er ekki stórt fyrirbæri en vinnur hörðum höndum að því að bæta umgengni okkar við hafið, meðal annars með því að skoða hreinni orkugjafa og virkja sem flesta til umræðunnar um þá möguleika sem óðum eru að opnast.

„Við höfum einbeitt okkur að því sem snýr að verndun hafsins og umgengni við hafið. Áherslan hefur samt fyrst og fremst verið á praktískar lausnir og tæknilega nálgun,“ segir Sigríður Ragna Sverrisdóttir, framkvæmdastjóri Hafsins.

„Við höfum verið að skoða alls konar orkugjafa, bæði rafmagn og ýmsar eldsneytistegundir eins og metanól, fljótandi gas og fleiri kosti. Við höfum líka verið í samstarfi við aðra að skoða möguleikana þarna og velta því upp hvort tilteknar lausnir geti gengið, og hvar þær henta þá. Sumar lausnir geta til dæmis hentað fyrir stærri skip, aðrar fyrir minni skip, og þá hvort sem það eru fiskiskip eða önnur skip.“

Engin ein lausn verður ofan á
Hún er spurð hvaða lausnir séu líklegastar til að verða ofan á þegar á líður, því margar eru í sjónmáli og þær hafa sína kosti og galla hver um sig.

„Ég held satt að segja að það verði engin ein allsherjar lausn. Það verður ekkert eitt sem kemur í staðinn fyrir jarðefnaeldsneyti. Ég held að við munum þurfa að nýta okkur þá orkugjafa sem við höfum hér á landi, og það eru þá endurnýjanlegir orkugjafar eins og raforka eða metanól. Metanólið getum við framleitt, eins og gert er nú þegar hjá Carbon Recycling International, í Svartsengi. Svo eru aðrar lausnir eins og gas, vetni og rafgeymar.“

Hún segir Norðmenn vera komna einna lengst af Norðurlöndunum í tilraunum með ýmsa slíka orkugjafa. „Þeir eru með ferjur sem ganga fyrir rafmagni á batteríum og þeir eru að gera tilraunir með fleira. Í heiminum eru til flutningaskip og ferjur sem ganga fyrir metanóli og hafa gert það nú í töluvert langan tíma með góðum árangri. Ég held að þarna verði það ákveðnar lausnir sem henta fyrir ákveðin skip og ákveðna þætti.“

Eins og að synda í karamellu
Allt muni það smám saman skýrast hvað hentar hvar, en einhver þarf samt alltaf að taka af skarið þegar ný tækni er annars vegar.

„Og það er ekkert alveg í hendi. Við vitum það samt með til dæmis metanólið að það er hægt að brenna það í skipum, bæði smærri og stærri skipum. Og rafmagn á batteríum eru að knýja stærri og stærri skip með ýmsum útfærslum og lausnum. Þannig að þetta eru spennandi tímar en það má líka segja góðir hlutir gerist hægt.“

Hún segir mikilvægt að vanda sig og virkja sem flesta til verka.Töluverðan skammt af þolinmæði þarf þó til, því afraksturinn lætur oftar en ekki bíða eitthvað eftir sér.

„Þetta er stundum eins og að synda í karamellu,“ segir hún. „Þetta er seigt og manni finnst maður ekkert komast áfram. En svo áttar maður sig annað slagið á því að eitthvað hefur verið að gerast. Maður er alltaf að hitta fólk og oft sér maður hlutina fyrst þokast áfram þegar maður lítur til baka.“

Þyrfti að gerast miklu hraðar
„Jú, auðvitað þyrfti þetta að gerast miklu hraðar, en maður verður að vera raunsær. Ég væri orðin galin ef ég hefði ekki einhverja ákveðna yfirvegun í þessu,“ segir hún. „En það er raunar kannski þetta sem hefur vakað fyrir okkur með því að virkja fyrirtækin, að þau eru almennt svo miklu snarari í snúningum. Þau lifa í svo kvikum heimi að þau verða að bregðast við dag frá degi. Ekki síst sjávarútvegsfyrirtækin. Margt af þessu snýst líka um stórar fjárfestingar sem eru náttúrlega stórar ákvarðanir. Stefnubreyting eins og að fara að gera tilraunir með nýtt eldsneyti er til dæmis stórmál því þú verður að hafa einhverja fullvissu fyrir því að það klikki ekki. Þess vegna þarf að finna aðila sem er í aðstöðu til að taka slíkt að sér.“

Miklar breytingar á stuttum tíma
„Helsti drifkrafturinn í mér núna í þessari vinnu fyrir Hafið er samt sprottinn upp úr því að manneskja eins og ég, eitthvað rúmlega fertug, hafi séð með eigin augum þær miklu breytingar sem hafa orðið á þessum svæðum.“

Þar á hún til dæmis við greinilegar breytingar sem sjást á ísnum við Grænland. Sjálf hefur hún siglt á skútum víða um heimsins höf, þar á meðal bæði á Norðurslóðum og við Suðurskautslandið.

„Við sjáum það á vetrarísnum þar og svo sjáum við þessar breytingar á Norðurskautinu að ísinn er að dragast saman ár frá ári. Við sjáum líka plastið í sjónum, við sjáum fjörurnar. Við sjáum þetta meira að segja hér og miklu meira víða annars staðar. Við sjáum að ísbirnir eru að lenda í vandræðum því ísröndin er komin alveg upp á land og þá koma þeir jafnvel hingað upp á land sársoltnir og illa til reika. Þetta segir okkur náttúrlega eitthvað. Við vitum alveg að það hafa geysilegar breytingar orðið á þessum svæðum á stuttum tíma.“

Datt inn í siglingar
„Ég bar gæfu til þess að detta inn í siglingar á erlendri skútu þegar ég var yngri,“ segir Sigríður Ragna. „Ég fékk tækifæri til að taka þátt í leiðöngrum bæði á Norðurslóðum við Svalbarða og Norðaustur-Grænland og eins við Suðurskautslandið. Einnig hef ég siglt töluvert bæði á Atlantshafinu og Kyrrahafinu.“

Mest hefur hún siglt á þýskri seglskútu, Dagmar Aaen, en eigendur hennar eru Arved Fuchs og Brigitte Ellerbrock. „Þetta eru góð vinahjón mín sem eiga þetta skip. Hann er búinn að vera alla sína starfsævi í þessu, fer í langa leiðangra sem hann skrifar síðan bækur um. Hann heldur líka myndasýningar og hefur verið mikið í að gera sjónvarpsefni, sem sýnt er á Discovery Channel eða National Geographic“.

Alls segist hún líklega hafa verið samtals í um þrjú ár á sjó síðan hún byrjaði á siglingunum.

„Yfirleitt var það í lengri ferðum, allt upp í rúmt ár í einu. Suðurskautslandið var reyndar styttri ferð, þá vorum við í um þrjá mánuði, en þar á undan sigldum við frá Þýskalandi og upp með strönd Noregs, þaðan til Svalbarða og komum svo hérna til Íslands, sigldum svo héðan upp í Scoresbysund á Norðaustur-Grænlandi og létum skipið frjósa þar inni. Við vorum þar yfir veturinn. Þar á undan sigldi ég svo frá litlum bæ rétt við Seattle suður eftir ströndinni niður til San Francisco og svo lengst út í Kyrrahafið til Havaí og Bora Bora áður en við sigldum svo aftur inn til Páskaeyju og Suður-Ameríku. Þar fórum við töluvert á fjöll og sigldum svo suður fyrir horn og upp með strönd Argentínu og alla leið upp til Evrópu aftur. Það var nú held ég lengsti túrinn.“

Sunnudagsbíltúrar
Skyldi hún hafa alist upp í einhverjum tengslum við hafið?

„Svona beint og óbeint,“ svarar hún. „Ég er alin upp hér í Reykjavik, en það var samt þannig þegar ég var krakki að þá var yfirleitt farið í bíltúr á sunnudögum eins og hjá mörgum. Við fengum ís og svo var farið niður á höfn að skoða skipin.“

Hún segist alltaf hafa haft ákveðnar taugar til hafsins, en áhuginn á siglingum hafi líklega fyrst vaknað fyrir alvöru eftir að hún tók að stunda fjallamennsku.

„Þá fór mig líka að langa til að ferðast um heiminn og hef fengið tækifæri til þess að gera bæði í gegnum þetta. En eitthvað sjómannsblóð hlýtur að hafa verið í æðunum því mér varð það ljóst um leið að þetta vildi ég gera,“ segir hún.

Hún segir áhuga sinn á umhverfismálum almennt og ekki síst hvað varðar umgengni við hafið sérstaklega hafa vaknað fyrir alvöru strax á þessum fyrstu siglingum, og reyndar hafi sá áhugi verið farinn að blunda með henni fyrir það.

„Ég vann einnig lengi hjá Landhelgisgæslunni, var þar í sjókortagerð og síðan eins og gengur hjá Landhelgisgæslunni í ýmsum störfum þar. Var meðal annars upplýsingafulltrúi Landhelgisgæslunnar á tímabili. Þá kynntist maður þessu frá aðeins öðru sjónarhorni. Í framhaldinu kom upp þessi hugmynd að stofna samstarfsvettvang þar sem maður reyndi að draga saman alla þá aðila sem tengjast haftengdri starfsemi,“ segir Sigríður Ragna.

Engan veginn hætt
Hún er samt engan veginn hætt siglingum um heiminn.

„Jú, maður slítur ekki alveg tengslin. Ég ætla til dæmis að fara nú í sumar til Færeyja og sigla með gömlum félögunum mínum á skipinu sem ég sigldi hvað lengst á.“

Þar á hún við Arvid Fuchs og félaga á þýska skipinu Dagmar Aaen.

„Þetta er rúmlega 80 ára gamall eikarkútter. Ég ætla að sigla með þeim frá Færeyjum, svo komum við hingað til Íslands og förum síðan áfram til Grænlands. Þetta eru góðir vinir mínir, Við erum alltaf í góðu sambandi en það er svolítið síðan ég hef verið að sigla lengri ferðir með þeim. Er í öðru að snúast um þessar mundir. En maður hættir aldrei alveg.“