Evrópusambandið samþykkti nú í vikunni áætlun til að bregðast við plastmengun í því skyni að vernda náttúruna, verja íbúa og styrkja fyrirtækin, að því er segir í tilkynningu frá sendinefnd Evrópusambandsins hér á landi.

Áætlunin er sú fyrsta sinnar tegundar og á að stuðla að nýsköpun og hagvexti um leið og hún er umhverfisvæn – hún breytir þessari miklu umhverfisáskorun í eftirsóknarverða, jákvæða stefnu sem kemur öllum vel.

„Ef við umbreytum ekki plastnotkun okkar og framleiðslu, verður meira af plasti en fiski í sjónum okkar árið 2050. Við verðum að koma í veg fyrir að plast komist í vatnið okkar, matinn og jafnvel í líkama okkar. Eina langtímalausnin er að draga úr plastúrgangi með því að endurvinna meira og endurnýta. Þetta er áskorun sem borgararnir, iðnfyrirtæki og stjórnvöld þurfa að tækla í sameiningu,“ segir Frans Timmermans, fyrsti varaforseti framkvæmdastjórnar ESB.

Minna en þriðjungur af því plasti sem Evrópubúar framleiða ratar í endurvinnslu. Plastrusl er 85% af draslinu sem finnst á strandsvæðum víða um veröld. Plastefni er jafnvel farið að koma sér fyrir í lungum fólks og á matarborðinu. Það er örplast í lofti, vatni og fæðunni og áhrif þess á heilsu okkar eru óþekkt. Evrópusambandið hyggst takast á við þessi úrlausnarefni af fullri festu.

Hönnun, framleiðsla, notkun og endurvinnsla plasts eru fjögur svið sem má betrumbæta þannig að af því sé umhverfis- og efnahagslegur ávinningur. Hugsa þarf málið frá upphafi til enda keðjunnar, með  nýsköpun, samkeppnishæfni og atvinnusköpun að leiðarljósi.

Nokkur markmið áætlunarinnar:
1. Að atvinnulífið hagnist á því að vera umhverfisvænt. Auðveldara verður að endurvinna umbúðir og notaðar umbúðir verða dýrmætari og eftirsóknarverðari til nýtingar. Útkoman verður sú að 100 evrur til viðbótar sparast við endurvinnslu á hverju tonni.

2. Að dregið verði úr sóun almennt. Löggjöf ESB hefur þegar dregið úr plastpokanotkun í nokkrum ESB löndum. Nú er sjónum beint að öðrum einnota plastefnum, t.a.m. þeim sem eru notuð í veiðarfæri, á grundvelli rannsókna og samráðs við hagsmunaðila. Skorður verða settar við notkun örplasts og merkingar bættar.

3. Að komið verði í veg fyrir plastmengun frá skipum. Hafnir Evrópu verða útbúnar til að hamla frekari plastmengun sjávar, þ.e. komið verður í veg fyrir að skip skilji eftir plastrusl á hafi úti. Um leið verður leitað leiða til að draga úr skriffinnsku hjá þeim sem koma að þessum málaflokki.

4. Að ýta undir fjárfestingu og nýsköpun. Settar verða 100 milljónir evra (12,6 milljarða ISK) í að þróa gáfulegri og endurvinnanlegri plastefni. Evrópusambandið mun leiðbeina atvinnulífinu og stjórnvöldum til að menga eins lítið og mögulegt er. Aukin skilvirkni fæst í endurvinnslu.

5. Að stuðla að vitundarvakningu um heim allan. Um leið og Evrópusambandið vinnur heimavinnuna sína mun það einnig vinna með samstarfsaðilum í öðrum heimshlutum til að finna lausnir á heimsvísu og við að þróa alþjóðlega staðla. ESB mun áfram styrkja samherja sína, á svipaðan hátt og það gerir nú þegar, t.d. við að hreinsa upp mengun á Indlandi.

Nánar má lesa um áætlun Evrópusambandsins gegn plastmengun á vef framkvæmdastjórnar ESB