EFTIR ÁRNA SVERRISSON, FORMANN FÉLAGS SKIPSTJÓRNARMANNA
Samkvæmt fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar fyrir tímabilið 2026-2030 stendur til að fella niður heimild hjóna og sambýlisfólks til samsköttunar á milli skattþrepa. Fjármála- og efnahagsráðherra hefur mælt fyrir málinu á Alþingi. Ég hef gert alvarlega athugasemd til stjórnvalda og hef fyrir hönd félagsins mótmælt og óskað eftir fundi með ráðherra og fjárlaganefnd til að skýra málið betur. Afnám samsköttunar hjóna og sambúðarfólks kemur sér afar illa fyrir sjómenn. Það er mikilvægt að hafa í huga að þeir flokkar sem standa að ríkisstjórninni sögðust ekki ætla að hækka skatta á fjölskyldur í landinu. En með afnámi samsköttunar hjóna og sambúðarfólks munu skattar á margar sjómannsfjölskyldur hækka.
Sjómenn eru í mörgum tilfellum aðalfyrirvinna heimilisins, makar þeirra eiga ekki sömu möguleika á því að vinna úti eins og sambýlisfólk sem vinnur bæði í landi. Makar sjómanna eru í mörgum tilfellum með lægri laun en aðrir vegna þess að þeir gæta bús og barna þegar sjómenn eru fjarverandi í langan tíma vegna starfa sinna. Mörg dæmi eru um að makar sjómanna vinna ekki úti og því verulega ósanngjarnt að afnema samsköttun þeirra. Samkvæmt reiknivél á heimasíðu Stjórnarráðsins getur afnám samsköttunar valdið allt að 424.855 króna hærri skattbyrði á ári hjá hjónum og sambúðarfólki miðað við að sjómaðurinn sé sá sem aflar allra tekna heimilisins, að maki hans sé tekjulaus. Ég vek athygli á því að sjómannaafsláttur var tekinn af sjómönnum. Hann var látinn fjara út á árunum 2011 til 2014, án þess að neinar bætur kæmu í staðinn. Sjómanna- afslátturinn var skattafsláttur, ákveðin krónutala fyrir hvern dag á sjó, sem sjómenn fengu vegna vinnu fjarri heimili við erfiðar að stæður og áhættu starfsins. Ég hef í umsögnum til ráðamanna óskað eftir því að sjómönnum verði áfram gert kleift að njóta samsköttunar með maka sínum eða þeim verði bætt upp sú skerðing sem þeir verða fyrir vegna þessara áforma, t.d. með upptöku sjómannaafsláttar að nýju eða með öðrum hætti.
© Anton Brink (Anton Brink)
Hækkun veiðigjalda
Félag skipstjórnarmanna er hlynnt því að greitt sé sann gjarnt veiðigjald fyrir afnot af fiskveiðiauðlindinni, en telur varhugavert að gjaldið sé hækkað svona mikið. Ef veiðigjaldið er hækkað umfram sársaukamörk fyrirtækjanna, er hætt við því að:
- Útflutningur á óunnum fiski aukist, það er ódýrara að láta vinna fiskinn erlendis.
- Í kjarasamningi okkar frá febrúar 2023, er ákvæði um af hvaða ástæðum hægt er að segja upp samningnum að fjórum árum liðnum. Þar segir m.a. að hægt sé að segja samningnum upp ef álögur ríkisins á sjávarútveg aukist í verulegum mæli, s.s. með umtalsverðri hækkun veiðigjalds eða öðrum opinberum álögum.
- Hætt er við að minni og meðalstór fyrirtæki lifi hækkunina ekki af, þau sameinist eða verði keypt af stærri fyrir tækjum.
- Það dragi úr frumkvæði, tækniþróun og nýsköpun. Afleiddum störfum fækki og við drögumst aftur úr.
- Með öðrum orðum, teljum við mögulegt að of há gjaldtaka af sjávarútveginum geti haft þveröfug áhrif en stjórnvöld gera ráð fyrir þannig að þjóðin fái minna út úr greininni en áður.
Dæmi um hækkun veiðgjalds samkvæmt frumvarpinu á bolfisk:
Á þorsk er gjaldið 28,68 kr./ kg, en verður 45,59 kr./kg. Hækkar um 59%
Á ýsu er gjaldið 20,21 kr./ kg, en verður 24,90 kr./kg. Hækkar um 23%
Það er óhjákvæmilegt að svona mikil hækkun veiðigjalda á þorsk og annan bolfisk mun valda breytingum í rekstri sjávarútvegsfyrirtækja, þau munu þurfa og hafa þegar brugðist við þessum hækkunum.
Dæmi um hækkun veiðigjalds á uppsjávarfiski samkvæmt frumvarpinu:
Á síld er gjaldið 10,1 kr./kg en verður 22,5 kr./kg. Hækkar um 123%
Á kolmunna er gjaldið 4,2 kr./kg en verður 4,7 kr./kg. Hækkar um 12%
Á makríl er gjaldið 10,4 kr./kg en verður 45,6 kr./kg. Hækkar um 338%
Áætlað veiðigjald ársins 2025 er samtals 11,2 milljarðar á grundvelli núgildandi laga, en samkvæmt frumvarpinu áætlar ríkisstjórnin að veiðigjald ársins 2026 skili 17,3 milljörðum, sem er hækkun um 54%. Gert er ráð fyrir að hækkun í framhaldi af því verði um 2% á ári til ársins 2030. Í ljósi umræðu undanfarinna vikna um svona mikla hækkun veiðigjalda, greininga á afleiðingum hækkunarinnar á fyrirtæki, sveitarfélög og ríkissjóð, er einsýnt að endurskoða verður málið. Vonandi næst samkomulag í meðförum þingsins um sanngjarnt veiði gjald. Ég ber þá von í brjósti að það takist fyrr en seinna að ná sátt um sjávarútveg á Íslandi, þjóðinni til heilla.
Ég óska félagsmönnum, sjó mönnum, fjölskyldum þeirra og landsmönnum öllum gleðilegs sjómannadags.
